İki yılı aşkın süredir süren yıkıcı savaşın ardından Gazze’de varılan ateşkes, bir dönüm noktası olarak görülüyor. Pazartesi günü Mısır’da düzenlenen zirvede konuşan ABD Başkanı Donald Trump, İsrail ve Hamas arasında arabuluculuk yaptığı anlaşmayı “savaşın sonu, yeniden inşanın başlangıcı” olarak niteledi. Trump, “Barışın ilk adımları her zaman en zordur” sözleriyle sürece umutlu bir ton verirken, bölge uzmanları ise önümüzdeki dönemde karşılaşılacak siyasi ve insani zorluklara dikkat çekiyor.
Gazze’de ateşkes umut getirdi ama belirsizlik sürüyor
Trump’ın “yeniden inşa artık en kolay aşama olabilir” sözleri, anlaşmanın geleceğine dair iyimser bir tablo çizse de, sahada tablo bu kadar basit değil. Hamas’ın silahsızlanması, İsrail’in çekilme süreci ve Gazze’de oluşturulacak yeni güvenlik gücünün yapısı gibi kritik başlıklarda netlik yok.
Orta Doğu Çalışmaları uzmanı Mona Yacoubian, “Bu büyük bir an, ama aynı zamanda oldukça kırılgan bir dönemeç” derken, sürecin başarısızlıkla sonuçlanabileceği birçok potansiyele işaret ediyor.
Gazze’nin yaraları derin
Yıllardır süren bombardımanlar sonucu Gazze’de on binlerce insan yaşamını yitirdi, 2 milyonu aşkın nüfusun büyük bölümü evsiz kaldı. Sağlık altyapısı çöktü, tarım arazileri yok oldu, şehirler enkaza döndü.
Dünya Bankası, BM ve AB’nin hesaplamalarına göre, bölgenin yeniden inşası için 53 milyar dolarlık bir finansman gerekiyor. Zengin Arap ülkelerinin desteği bekleniyor, ancak bu destek kalıcı barış güvencesine ve Filistin’in geleceğine ilişkin somut adımlara bağlı olacak.
Lucy Kurtzer-Ellenbogen, “Bu süreçte hiçbir adım sırayla ilerleyemez. Her şey aynı anda yapılmak zorunda” diyerek hem insani yardımların hem de geçici yönetim planlarının eşzamanlı yürütülmesi gerektiğini belirtti.
Filistin devleti hâlâ muamma
Trump yönetiminin öncülüğünde hazırlanan barış planı, Filistin devletinin geleceği konusunda belirsizlik taşıyor. Plan, uzun bir geçiş döneminin ardından bağımsızlık olasılığından söz etse de, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bu fikre mesafeli duruyor.
Netanyahu, “Trump’ın barış planına bağlıyız” dese de, savaşın tamamen sona erdiğini açıklamaktan kaçındı. Hükümet ortakları ise ateşkesi kalıcı bir son olarak kabul etmeye karşı çıkıyor. Bu durum, Netanyahu’nun zayıflayan siyasi desteğini daha da riske atabilir.
Trump: Devlet meselesi ayrı bir başlık
Trump, ABD’ye dönüş yolunda gazetecilerin sorularını yanıtlarken Filistin devletine dair yorum yapmaktan kaçındı.
“Bazıları tek devletli çözümü, bazıları iki devletli çözümü tercih ediyor. Hangisinin doğru olduğuna zamanla karar vereceğim, ancak diğer ülkelerle koordineli hareket edeceğiz.”
Önceki dönemde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde görev alan Robert Wood ise sürecin hâlâ kırılgan olduğunu vurguladı:
“Bugün umut verici bir gün, ama savaş resmen bitmiş değil. Bu planın işlemesi için liderlerin sahada kalıcı diplomatik çaba göstermesi gerekiyor.”
